Västerbotten
Inleiding
Västerbotten en Norrbotten hebben altijd al een sterke aantrekkingskracht op mij gehad. Daarom twijfelde ik dan ook geen moment toen ik naar Västerbotten kon verhuizen. Ik houd van de eenzame bergen en rivieren en meren. Ik vond een huisje in Nordmaling Kommun, maar al snel trof ik mijn partner en verhuisde naar Lycksele Kommun.
Lycksele is dan ook een van de eerste plaatsen die ik ga beschrijven. Vooral omdat ik in de jaren 80 ook al aangetrokken werd tot deze omgeving. De historie van Lycksele gaat echter veel verder terug en met behulp van boeken zal ik proberen hier een deel van die historie te vertellen.
Verder zal ik van tijd tot tijd de informatie aanvullen met interessante bezienswaardigheden, wandel en/of fietsroutes, autotochten en algemene informatie over zaken die we onderweg tegen komen. Zoals de rendieren die we hier van tijd tot tijd ontmoeten. De foto bij deze inleiding nam ik in mei 2017 tijdens een tochtje rond Lycksele. De jonge dieren, de kalveren van vorig jaar, zijn ontsnapt uit hun kudde. Deze dieren worden in de herfst weer opgezocht en gaan dan naar de slacht. Want de Samen vinden dat te veel energie kosten om dit soort dieren steeds weer te moeten zoeken, bovendien is er veel vraag naar rendiervlees en op deze manier hebben de dieren en een mooi leven en een mooi doel, het levensonderhoud van de Samen.
In de delen waar ik praat over de oorspronkelijke bevolking van het noorden van Scandinavië, zal ik vaak praten over Sami, maar even zo vaak over Lappen. Hoewel het officieel zo heet dat men moet spreken over Sami en Samen, merk ik in het dagelijks leven dat vooral de ouderen zich Lappen noemen.
Bijzondere wegen zijn er volop in Västerbotten. In totaal stuks geven u de kans Västerbotten te ontdekken op een wel heel speciale manier.
- Silvervägen, Zilverweg weg 370 van Skellefteå, via Norbotten naar Bodö Noorwegen
- Guldvägen, Goudweg, weg 95 vanaf Bolidens smeltovens Rönnskärsverken in Skelleftehamn via Malå, via Norbotten naar de Noorse grens. Verder weinig bekend over deze route die naast weg 95 ook over weg 372 en 370 loopt.
- Vindelälvsvägen, weg 363 van Umeå naar Ammarnäs
- Blå vägen, weg E12, van Umeå naar Mo i Rana Noorwegen
- Krutfjällsvägen, weg van Tärnaby naar Hattfjeldal Noorwegen
- Sagavägen, Sprookjesweg, weg 90 van Örnsköldsvik, Västerbotten, naar Brönnöysund Noorwegen
- Vildmarksvägen, van Gäddede of Vilhelmina rondweg van 350 km
- Konstvägen sju älvar, kunstweg zeven rivieren, weg 92, van Umeå naar Borgafjäll
Indien mogelijk ga ik alle routes beschrijven hier. Of in ieder geval die delen die in Västerbotten liggen. De afstanden zijn lang en dus kan het enige tijd duren voor ik de kans heb alle routes zelf te rijden en van commentaar te voorzien. De routes die ik in het verleden heb gereden zijn de Blauwe weg, de Zilverweg, de Goudweg.
De provincie telt niet minder dan 14 rivieren welke het landschap domineren. De grootste rivieren zijn de Umeälven, Vindelälven en de Skellefteälven. Zowel de Vindelälven als de Skellefteälven stromen geheel over Zweeds grondgebied. Aanmerkenswaardig is ook het feit dat de Vindelälven een van de 4 nationale rivieren is, dat houdt in dat de watermassa niet gebruikt wordt voor de opwekking van energie. Het water stroomt vanuit de bergen in het westen naar de zee, de Botnische Golf, in het oosten.
Biosfeeromgeving Vindelälven- Juhttátahkka
In oktober 2020 ben ik gestart met een cursus om ambassadeur te worden van de biosfeer Vindelälven- Juhttátahkka. Een hele uitdaging omdat ik hier met veel mensen moet discussieren maar ik kijk naar deze uitdaging uit.
Er is veel te vinden al op het internet maar dat is natuurlijk moeilijk te lezen als je niet weet waar het over gaat. Daarom wil ik een eigen pagina inrichten over dit onderwerp.
Er is een facebookpagina, een instagram account en zelfs een youtube kanaal van deze biosfeer. Ik heb nog niet alle links gevonden, maar zodra ik die heb, dan zal ik hier de links vermelden op mijn pagina van de biosfeer Vindelälven. Vindelälven is een van de vier ongetemde rivieren in Zweden. De gehele loop van de rivier is biosfeergebied, inclusief de Laisälven welke in Sorsele in de Vindelälven stroomt.
U bent welkom op mijn nieuwe pagina op deze site, klik daarvoor op de knop onder dit bericht.
Bjursele is maar een klein gehucht, maar de boeren die er nog wonen hebben grondgebied aan beide zijden van de rivier. Dat maakte dat zij in opstand kwamen toen de pont uit de vaart werd genomen omdat de brug verderop klaar was gekomen. In plaats van met het pondje moesten nu kilometers omgereden worden. En zo kwam het dat de bevolking toch nog weer gebruik mag maken van dit pontje.
Dit is een van mijn favoriete herfstfoto's die ik langs de rivier heb gemaakt. De rivier lijkt haast stil te staan en geeft een prachtige spiegel aan het kleurrijke bos langs de oevers van de rivier. En die eilandje is wel heel bijzonder belicht.
Stekenjokksvägen
Vildmarksvägen
Stekenjokksvägen is een deel van Vildsmarksvägen. De Vildsmarksvägen is een rondrit van 500 km, 50 Mil, welke man in elke richting kan rijden en die u kunt starten en eindigen waar u wilt. De grootste plaatsen waar u de route op kan pakken zijn, Strömsund, Gäddede, Vilhelmina en Dorotea.
Stekenjokk is de weg van Gäddede naar Klimpfjäll. Begin mei beginnen de harde werkers deze weg van sneeuw te ontdoen. Er staan geen markeringen en ze moeten zelf hun weg vinden. Soms ligt de sneeuw wel zo hoog als 5,5 m, zoals in 2017, soms ligt er nog geen 2 m zoals in 2016. Het hele gebied is Sapmi. Het wordt gedurende de zomer gebruikt als "weide" voor de rendieren. In grote kuddes trekken de rendieren over de vlakten op zoek naar eten op de grazige weiden die begin mei nog onder de sneeuw verborgen liggen.
Dit gebied van levensbelang voor de Samen en hun rendieren. Het is een groot gebied waar de dieren in de bronsttijd paren, en waar de vrouwtjes kalveren. Van 1976 tot 1988 bevond zich midden in het gebied een kopermijn. Deze werd bedreven door Boliden AB. Vanwege de slechte kwaliteit van het koper werd de mijn in 1988 gesloten. Toch zijn er recentelijk nog pogingen geweest om de mijn te heropenen. Hiervoor is echter onvoldoende draagkracht.
Door de komst van de vele windparken, energieleidingen en waterkrachtcentrales is het leefgebied van de rendieren de laatste 50 jaar enorm terug gelopen. Het is dus van belang dat de nu nog bestaande plaatsen waar de rendieren zich vrijelijk en ongestoord kunnen bewegen en voortplanten blijven bestaan. Östersunds Posten berichtte over de gang van zaken 8 oktober 2013.
De bescherming van dit unieke gebied is noodzakelijk en indien nodig word er alles aan gedaan om te voorkomen dat de rust in het gebied wordt verstoord. Zo leidde dit in 2012 tot een tijdelijke afsluiting van het gebied, hier het besluit hiertoe. Er vond zelfs een verlenging plaats van deze afsluiting in verband met het late voorjaar.
Feiten over de Vildmarksvägen
Delen van de route zijn alleen in de zomer te berijden, normaal gesproken tussen 6 juni en 15 oktober, het hierbij om het deeltraject Leipikvattnet - Klimpfjäll. Bij goede weersomstandigheden kan de weg eerder openen en of langer open zijn. Maar zodra de sneeuw valt wordt dit deel afgesloten. Er wordt niet geruimd gedurende de winter.
Meer informatie over het al dan niet geopend zijn van dit deel kan men krijgen bij de Trafikverket onder nummer +46 771 24 24 24.
Afstandstabel
Hele route is 500 km
Strömsund - Gäddede - Vilhelmina is 370 km
Strömsund - Gäddede is 132 km
Gäddede - Stekenjokkplatån is 87 km
Gäddede - Säxnas is 139 km
Vilhelmina - Strömsund is 130 km
Doroteå - Borgafjäll is 115 km
Deze route loopt voor een deel door Jämtland en voor een deel door Västerbotten. Langs de route zijn veel mogelijkheden om te wandelen, vissen, kamperen, fotograferen. Een aantal bezienswaardigheden zal ik hier beschrijven op de site.
Bezienswaardigheden langs de Vildmarksvägen
- Havsnäs, watermolen met zaagwerk
- Sjoutnäset, kapel
- Hällingsåfallet, waterval, wandelpad
- Häggnäset, keramiek atelier met boetiek
- Gäddede, Hembygsgård, museum, openlucht zwembad, bergpark
- Viken, Frostenvikens oudse kerkgebouw
- Ankarede, Samische cultuurplaats, café en kapel
- Brakkåfallet, waterval
- Stora Blåsjön, jacht, vissen, tochten met gidsen
- Korallgrottan, bezoek Zwedens langste grot, uitsluitend met gids
- Bjurälven, natuurreservaat, hier bevindt zich de rivier onder de grond
- Stekenjokkplatån, 876 m boven de zeespiegel, Hoogste punt van de Vildmarksvägen en uitgangspunt van vele wandel en fietstochten
- Fatmomakke, Samische kerkplaats, wandelpad naar Marsfjällen
- Borgafjäll, Avasjö kapel, samen dorp,
- Trappstegsforsen, spectaculaire waterval
- Dimforsen, waterval
- Vilhelmina, Kerkstad uit de 19de eeuw, Samen kunst/handwerk
- Högland, Hembygdsområde, zuivelverwerking en kapel
Er is natuurlijk nog veel en veel meer, dit is slechts een kleine greep uit de mogelijkheden.
Tips voor overnachtingen rond de Vildmarksvägen
U kunt terecht bij:
- Hotel Nordica Strömsund, tel +46 670 61 10 00
- Pilgrimshotellet, Gäddede, tel +46 672 104 20
- Korpens Öga, Jormvattnet, tel +46 672 201 71
- Jormliens Fjällgård, gäddede, tel +46 672 201 90
- Hotel Klimpfjäll, Klimpfjäll, tel +46 940 711 80
- Klimpfjällsgården, Klimpfjäll, tel +46 940 710 52
- STF Saxnäsgården, Saxnäs, tel +46 940 377 00
- Marsfjäll Mountain Loge, Saxnäs, tel +46 940 700 03
- Hotel Wilhelmina, Vilhelmina, tel +46 940554 20
- Lilla Hotellet, Vilhelmmina, tel +46 940 150 59
- Lundqvist Rum o Stugmotell, Vilhelmina, tel +46 940 102 64
- Hotell Dorotea, Doroteå, tel +46 942 477 80
- Borgafjäll Hotell Äventyr o Spa, Borgafjäll, tel +46 942 421 00, raadpleeg voor openingsperioden hun website!
- 69 grader Nord, Borgafjäll, tel +46 73 803 51 38
- Dentas Hotell, Hoting, tel +46 73 815 22 33
- Betz Bed and Breakfast, Lövvik, tel +46 70 201 04 19
- Stromsunds Camping, Tel +46 670 164 10
- Gäddede Camping och Stugby, tel +46 672 100 35
- Blåsjöns Fjällby, tel +46 672 211 99 of +46 672 210 88
- Saiva Camping, Vilhelmina, tel +46 940 107 60
- DoroCamping Lappland, Dorotea, tel +46 73 80 77 38 of +46 942 102 38
- Norråkers camping o fiskecenter, tel +46 70 376 23 38
- Hoting camping, tel +46 671 102 48
- STF Vandrahem, Björkvattnet, tel +46 672 230 24
Er zijn natuurlijk meer mogelijkheden dan ik hier kan opnoemen. Een volledige lijst is niet te doen. Er zijn langs de route diverse herbergen van de STF, kijk op hun website voor andere dan welke ik reeds genoemd heb. Verder kan u meer navraag doen bij de diverse toerisenbureau's.
Tel +46 670 164 00
Tel +46 672 105 00
gaddede.turistbyra@stromsund.se
Tel +46 940 398 68
Tel +46 942 140 63
Lycksele
De oudste aanwijzingen over Lyksälie zoals Lycksele toen werd genoemd, gaan terug tot begin 1600. Het boek Lyksälie werd door de gemeente Lycksele uitgegeven in 2007 ter ere van het 400 jarig bestaan van Lycksele. Het boek is te verkrijgen met isbn 91-973822-5-6. ISSN 0347-8114.
Ik zal voornamelijk gebruik maken van de data uit dit boek. Later zal de informatie verder worden aangevuld met zaken die ik zelf in de gemeente ontdek. Maar dit is om een begin te maken met mijn Zweedse deel van de website. Ik hoop dat jullie net zoals ik zullen genieten van een bezoek aan Lapland en Lycksele.
De geschiedenis van Lycksele gaat terug naar 1606/07. In 1606 werd vastgesteld dat Lyksälie een marktplaats is in de Ume lappmark. Er werd een kerk gebouwd op Öhn. De openingsdienst in de nieuwe kerk vindt dan plaats. De kerk ligt aan de oevers van de Umeälven. De tijden voor de markten in elke lappmark worden bepaald door koning Karl IX.
De kerk is gebouwd op de plaats die we nu Gammplatsen noemen, of toendertijd Öhn. Het is volgens bepaalde bronnen een samendorp waar de samen in de winter overwinteren, dit is echter discutabel. Aangezien de lappen winterdorpen hadden in Granö en Umeå. Tegelijkertijd werden ook Arvidsjaur, Jokkmokk, Jukkasjärvi en Enontekis uitgeroepen tot parochies en marktplaatsen. Sinds 1607 is het bestaan van Lycksele officieel.
In 1632 werd de Skytteanska skola opgericht. De lappen van Ångermanland moesten ook naar de kerk in Lycksele en omdat die afstand zo groot is werd er voor de Ångermannalappar een kerk in Åsele gebouwd in het jaar 1648.
Lycksele lappmark richtte opnieuw een eigen pastoraat op in 1673, de eerste priester was Olaus Stephani Graan. Omdat het pastoraat zo groot is in Lycksele wordt er een kapel gebouwd in Sorsele in 1677.
In 1676 werden Johan Phillipsson Hilduinen en zijn vrouw Hildur, de eerste inwoners van Örträsk. Het zou echter nog vele jaren duren voor de kolonisatie in Örträsk echt van de grond zou komen. Johan kwam oorspronkelijk van Kemi lappmark in Finland. Eerst ging hij naar Nordmalings finmarker en vandaar ging hij naar Örträsk. Er zijn echter bronnen die beweren dat hij voordien ook nog zuidelijker in Zweden gewoond heeft. De eerste roggeakkers zaaide hij in Örträsk waarschijnlijk in 1677 en een jaar later zou hij er zich met vrouw en kinderen vestigen.
Johan was in die tijd al een oude man en de oudste kinderen waren hoogstwaarschijnlijk al getrouwd. Het geslacht Hilduinen zou zich in de hele Lycksele lappmark vestigen. Zijn kinderen en kleinkinderen begonnen met nederzettingen in Knaften 1701, Kattisavan 1730, Umgransele 1734, Rusele 1740, Luspen Storuman 1741, Åskilje 1754 en Stensele 1767.
Nog meer veranderingen in Ume lappmark vonden plaats in 1693, toen werd Ume lappmark, Lycksele lappmark. Rond 1741 had Lycksele lappmark ca 1000 inwoners.
De ontwikkeling van Lycksele gaat gestaag door. Zo telt Lycksele lappmark in 1800 reeds 2536 inwoners volgens de Tabellverket. De leefgebieden van de Sami zijn opgedeeld in de zogeheten lappmark en daaraan werd in 1867 de "odlingsgräns" toegevoegd. Ten westen van deze grens wat het niet toegestaan de grond te gebruiken als landbouwgrond omdat deze gronden nodig waren voor de rendierhouderij. De grens wordt nog altijd in ere gehouden, tussen 1 mei en 1 oktober moeten de rendieren zich in de lappmark ten westen van de grens bevinden. In de winter mogen de rendieren "thuis" komen ten oosten van de grens.
In 1971 werd Västerbotten ingedeeld in Samebyer, Samedorpen. Vandaag de dag kennen we Vapsten, Umbym, Ran en Gran binnen de gemeente Lycksele.
De verbindingsweg tussen Umeå en Lycksele kwam klaar in 1826 en had een veerpont bij Tannsele.
Hällforsen vattenkraft i Umeälven
Dorpen in de Lycksele lappmark in de 18de eeuw
Achter de naam van het dorp staat vermeld wanneer het is gesticht.
- Abborrträsk 1763
- Aha Skakträsk 1768
- Barsele 1748
- Bastuträsk Gunnarn 1743
- Bjurträsk 1790
- Björksele 1704
- Brattfors 1704
- Busjön 1766
- Bussträsk 1760
- Bäverträsk 1766
- Falträsk 1705
- Gargnäs 1755
- Gäddträsk 1741
- Hornmyr 1766
- Kattisavan 1730
- Knaften 1701
- Lomfors 1742
- Luspen Storuman 1741
- Långsele 1741
- Pauträsk 1763
- Rusele 1740
- Rusksele 1701 - 1694
- Ruskträsk 1741
- Sandsele 1756
- Sandsjö 1755
- Saxnäs 1751
- Siksele 1736
- Skarda 1764
- Skarvsjö 1788
- Skurträsk 1761
- Stensele 1767
- Stensund, Sorsele ca 1680
- Tannsele 1767
- Tussensele 1761
- Tuvträsk 1760
- Umgransele 1734
- Vargträsk 1760
- Vormsele 1739
- Vormträsk 1766
- Vägsele 1704
- Vänjaurträsk 1766
- Åskilje 1754
- Örnäs Gautsträsk 1755
- Örträsk 1678
Enkele andere dorpen die tot de parochie van Lycksele behoorden waren:
- Vinliden 1767
- Kroksjö 1780
- Björkberg 1786
- Fäboliden 1789
- Bjurträsk 1790
- Norrbäck 1807
Samen
Samen of Lappen zijn de oorspronkelijke bewoners van Noord Noorwegen, Zweden, Finland en Rusland. Ångermanland is het zuidelijkste deel waar de Lappen zich hadden gevestigd. Het gebied werd onderverdeeld in diverse lappmark. Waarbij gezegd moet worden dat in die tijd Finland een deel van Zweden was dat Österbotten genoemd werd.
De onderverdeling is van zuid naar noord als volgt:
- Ångermanland
- Åsele lappmark
- Umeå lappmark / Lycksele lappmark
- Piteå lappmark
- Luleå lappmark
- Torneå lappmark
- Kiemi lappmark
- Österbotten
Hier zal ik voornamelijk in gaan op de Lycksele lappmark. Wilt u meer weten? Lees dan vooral door op de pagina Lapland - Samen - Sapmi of op de pagina Gammplatsen voor meer info over Lycksele.
Een van de aanleidingen voor het stichten van de parochie in marktplaats Lycksele was vooral onderwijs aan de Samen. Voornamelijk onderwijs in het christendom. De gedachte hierachter was dat de Samen dan hun "ongoddelijke" religie zouden loslaten en goede christelijke burgers zouden worden.
Vooral het gebruik van de drum was een doorn in het oog van de kerk. De ceremoniële drum van de Sami werd gebruikt door de Noaydde, dit was de mediator tussen de stoffelijke en de geestelijke wereld. Na 1700 werd de drum ook door anderen gebruikt als een vorm van een compas.
Tijdens de heksenvervolgingen in de 17de eeuw werden vele Sami gezinnen onderzocht en drums werden in beslag genomen als zij deze meenamen naar de kerk. Vele drums werden in die tijd vernietigd. Derhalve zijn weinig echte oude drums bewaard gebleven.
Gammplatsen
De oorsprong van het huidige Lycksele ligt bij Gammplatsen. Dit is niet alleen een natuurreservaat maar ook een openluchtmuseum en het Skogmuseet dat zeer de moeite waard is om te bezoeken.
Omdat Gammplatsen zoveel te bieden heeft heb ik besloten hiervoor een eigen pagina aan te maken. Hier komen mijn foto's en ook vertel ik daar over mijn bezoeken aan Gammplatsen.
Zoals al eerder vermeld werd op deze plek op het schiereiland in de Umeälven in 1607 officieel Lyksälie gevestigd. Het was toen al een plaats waar de Samen samen kwamen en hun goederen verhandelden. Maar vanaf dat moment werd daar ook de eerste kerk van Lycksele gebouwd. Hier werd rechtgesproken en werd de eerste school voor Samenjongens gesticht in 1632.
Hier schiereiland dat Öhn genoemd werd, werd aan het einde van de 18de eeuw verlaten. Toen begon Lycksele zich te ontwikkelen op de huidige plaats. In de tweede helft van de 20ste eeuw keerde het leven op het schiereiland terug met de komst van Lycksele Hembygsdgille en Lycksele Djurpark.
Heden ten dage krijgt men op het schiereiland een goed beeld van het leven van de lappen op de Lycksele lappmark. Er staan vele oude gebouwen die u mee terug nemen in vervlogen tijden. Daarnaast biedt het natuurpark een keur aan exoten, zoals 400 jaar oude dennen. Lycksele Djurpark is er niet langer gevestigd, dit ligt nu op een andere plaats in Lycksele.
Het natuurgebied dat vrijwel centraal in Lycksele ligt is desondanks vrijwel onberoerd gebleven en biedt een keur aan spannende ontdekkingen. 7 Hectare groot is het een bewaarplaats van de oude bossen rond Lycksele.
De overstromingen van de Umeälven in het voorjaar hebben een uniek natuurgebied geschapen. De meeste dennen zijn er tussen de 150 en 300 jaar oud. Een deel van het bos is echter minimaal 500 jaar oud. In de bossen vindt men een keur aan flora en fauna. Zo is bijvoorbeeld de specht een veel geziene gast in het gebied.
Het noordwestelijke deel van het schiereiland is voorzien van wandelpaden die u door de unieke natuur leiden. Het openluchtmuseum bevindt zich op zuidoostelijke deel van het schiereiland. Samen met het Skogsmuseet vormen de Margaretakyrkan, Ruselegården en de Sameviste een uniek beeld van het leven van de lappen.
Gammplatsen is meer dan de moeite waard en krijgt dan ook een eigen pagina. Klik op de knop Gammplatsen hieronder.
Informatie over Gammplatsen krijgt u bij:
Café Ruselegården/Lycksele Hembygdsgille, tel +46 950 133 40
Skogsmuseet Lycksele, tel +46 950 379 45
Lycksele Sameförening, tel +46 76 845 69 46
of
U neemt via mail contact op met Gammplatsen.
U vindt de Gammplatsen:
Gammaplatsen
S 921 32 Lycksele
of
Tel +46 950 169 90
informatie per email
Paardenraces
Elk jaar worden er paarden races gehouden op de drafbaan van Lycksele. Dit is altijd op het einde van de maand juni. Er zijn dan allerlei activiteiten welke in verbinding staan met de paardensport.
Natuurlijk zijn er op de openings vrijdag, de daarop volgende dinsdag en op vrijdag de races op de drafbaan. In het hele land kan men wedden op de races, vrijwel elk dorp met een supermarkt heeft ook een mogelijkheid tot "Svenska spel".
Natuurlijk hoopt men ook op veel volk langs de baan, maar dat is sterk afhankelijk van het weer. In 2017 was de openingsdag een mooie avond met veel publiek. De dinsdag viel helaas in het water.
Västerbottens museum
In Umeå vindt u een vrij toegankelijk museum, het Västerbottens Museum. Dit museum maakt deel uit van een groter geheel dat als openlucht museum gezien kan worden, Gammlia.
Gedurende het laagseizoen van 1 januari tot 1 juni en vanaf 2 augustus is het museum open op dinsdag, donderdag en vrijdag van 10 - 17 uur. Op woensdagen van 10 tot 20 uur. En op zaterdag en zondag van 11 tot 17 uur. Op maandagen is het museum gesloten.
Tijdens het hoogseizoen, van 17 juni tot 27 augustus 2017, is het museum alle dagen open van 10 tot 17 uur en op woensdagen van 10 tot 21 uur.
U kunt contact opnemen met het museum via www.vbm.se of mailen naar info@vbm.se. U kunt ook bellen met +46 90 16 39 00.
In het museum zijn doorlopende exposities te zien en ook wisselende exposities. Het gebouw is rolstoel toegankelijk en voorzien van een lift. Al heb ik enige twijfel of alle ruimtes toegankelijk zijn met rolstoel. Het museum heeft ook een Facebookpagina en is tevens te vinden op instagram #västerbottensmuseum.
In het museum is ook plaats voor het skimuseum. Hier treft u ski's uit allerlei perioden aan. Tot en met 's werelds oudste ski. Deze is ca 5000 jaar oud en werd gevonden even buiten Kalvträsk tijdens graafwerkzaamheden.
Een deel van het museum is gewijdt aan textiel, kleding, schoeisel en ander dagelijks textiel. Verder is er een deel dat verwijst naar de gevonden rotstekeningen in Västerbotten, Rock art i Sápmi. Ook is er plaats voor de grootse brand van 1888 welke de stad Umeå trof. Tot slot is er een deel dat de bouw en onderhoud van huizen en gebouwen weergeeft.
In 2017 zijn er wisselende exposities die onder andere de minderheden van Zweden aan bod laten komen. Dit zijn niet alleen de Lappen of Samen, maar ook de Roma, de Joden, de Zweedse Finnen en de Tornedalen Finnen. Deze expositie loopt tot eind augustus 2018. De expositie "Vi är Romer" ofwel wij zijn Roma, loopt tot half april 2018.
Vindelälven-Vindelfjällen
Vindelälven stroomt vanuit de bergen naar de Bottnische Golf, nabij Vännäs stroomt ze in de Umeälven. Een interessante door vele interessante natuurgebieden. Aangezien ik zelf nu in deze omgeving woon maken we regelmatig uitstapjes langs de rivier. Ik zal binnenkort ook eigen foto's en wellicht video's plaatsen die ik langs de rivier maak.
Ik heb veel informatie gezocht over de natuurgebieden langs de Vindelälven en aan de hand daarvan zal ik u door dit gebied leiden. Vindelälven is van Zwedens vier nationale rivieren. De hele rivier ontspringt in Zweden en loopt volledig over Zweeds grondgebied naar de zee. Het hele traject van de rivier is beschermd tegen de opwekking van waterkracht en het overvoeren van water naar andere wateren.
Aan het einde van de jaren 60 overwoog men om de Vindelälven te exploteren voor waterkracht. Er kwam veel verzet tegen deze plannen en uiteindelijk nam de Zweedse regering in april 1970 een besluit. Zij bepaalde dat de rivier vrij zou blijven van waterkracht.
De oorsprong van de Vindelälven
De Vindelälven ontspringt aan de noordzijde van de berg Sarvestjåkkå ten zuiden van Nasafjäll. Ze vervolgt haar weg dan in zuidwestelijke richting over een steile helling langs Vindelkroken helemaal naar beneden in de Vindelvagge. Daar voegt ze zich samen met de Vindeldalen. Bij Framakselen raast ze verder tussen Ammarfjället en Björkfjället. In Övre Gautsträsket vormt ze samen met de Tjulån een grote delta, welke uniek is in zijn soort en de enige die nog onveranderd is, niet door mensen beinvloed.
Storvindel is een fjordachtig meer met de vorm die meren hebben in de rivierdalen in de bergen. In Nedre Gautsträsket ontmoet ze dan de Laisälven die ongeveer van gelijke grote is met de hoofdrivier.
U kunt op het volgende kaartje de omgeving bekijken.
Storvindeln is een langgerekt meer met nabij Sorsele vele eilandjes die in vroeger tijden werden gebruikt bij het hooien. Vervolgens stroomt de rivier in de Blattnicksele, een meer in een moreneachtig landschap, dat vele stroomversnellingen kent. Från Råstrand tot Vindelgransele heeft de rivier vele stroomversnelling die elkaar in rap tempo opvolgen. In vroegere tijden had de rivier hier een andere loop langs Råstrandsavan naar Hällbergsträsk. Stroomafwaards stroomt de rivier in de Storforsen bij Vindelgransele. Ze stroomt verder door een boslandschap waarbij opnieuw vele stroomversnellingen elkaar opvolgen. Bij Vormforsen heeft ze het karakter van een grote waterval. Bij Rusksele ligt een randdelta van de rivier bij de hoogste kustlijn. De rivier raast verder over Mårdseöfprsem. Vindelforsarna, Långforsen oh Vännforsen. Van Strycksele stroomafwaards naar Vännfors bevinden zich majestueze "nipor", uitslijtingen in de oevers. Vervolgens stroomt de Vindelälven in de bijna dubbel zo grote Umeälven, zo'n 3 Mil voor de kust.
Nu is de hele loop van de Vindelälven beschermde biosfeeromgeving. Het gaat hierbij om veel meer dan alleen de rivier. Nieuwsgierig? Kom dan eens kijken op de pagina Biosfeer Vindelälven- Juhttátahkka
Storvindeln
Storvindeln is het grootste meer in de Vindelälven. Het meer is smal en lijkt op een fjord en het is een gigantische 5 Mil, 50 km lang. Het meer ligt aan de oostelijke zijde van de bergen. Ze is een van de vele fjordachtige meren welke liggen in de rivierdalen aan de oostzijde van de bergen. De oorsprong van de meeste meren ligt in een van de vele gletsjers die in het gebied te vinden zijn. Deze gletsjers zijn gevormd door de laatste ijstijd.
Storvindeln is een uniek meer dat een niveau verschil kent van ca 5 meter. Het laagste is de waterstand in de winter en de voorjaarswinter. Ze gaat stijgen wanneer in de bergen de sneeuw begint te smelten, om haar hoogste punt te bereiken juist voor midzomer. Dan spreekt men van een vloed in de rivier.
Mårdselforsen
Mårdselforsen vindt u Nabij Siksele. Te samen met Nedre Sikselet, Sikselforsen en Sorliden vormt Mårdselforsen een 280 ha groot natuurreservaat. De landschapsgrens van Lappland loopt over de Sikselforsen. Mårdselforsen vormt te samen met Sikselforsen het grootste gebied in de Vindelälven met stroomversnellingen. Bovenstaande video's zijn gemaakt bij de Mårdselforsen tijdens de hoogwater vloed in juni. Tevens is dit gebied een van de twee gebieden waar men nog oerbossen vindt.
Het gebied is goed ontsloten voor wandelaars en via onder andere een hangbruggen kunt u beide zijden van de rivier verkennen. Op diverse plaatsen kunt u rusten en eventueel een vuur aanleggen om eten te grillen. Het is een prachtig gebied dat voor jong en oud diverse uitdagingen biedt. Ook voor vissers is het een eldorado, maar vergeet hierbij nooit om uw visvergunning bij u te hebben. Houdt u aan de regels, die eventueel aangescherpt kunnen zijn door bepaalde omstandigheden. Lees altijd alle informatie die op borden beschikbaar is, veel naast Zweeds, ook Duits en Engels. Bij geval van twijfel raadpleegt u de toeristeninformatie of het verkooppunt van de vergunning.
Rusksele
Een dorp aan de Vindelälven
Een bijzondere gemeenschap in de gemeente Lycksele. De inwoners van dit kleine dorp streden met man en macht de laatste jaren voor het behoud van hun plaats. Men wilde niet dat de school, de winkel of het benzinestation verloren zouden gaan. Daarvoor waren soms harde woorden nodig, maar het dorp hield voet bij stuk. Ruim 3,5 Mil van Lycksele wilde men deze service niet verliezen.
In de parochie van Lycksele is Rusksele het oudste dorp. In 1694 kwam de eerste bewoner naar Rusksele. Nu ja, de eerste sinds men het Rusksele ging noemen. Er zijn archeologische vondsten gedaan langs de Vindelälven welke wijzen op minstens 18 nederzettingen aan de rivier in het Stenen tijdperk. 300 jaar nadat de eerste inwoner zich vestigde, woonden er 315 mensen en waren er 33 bedrijven gevestigd. Een record dat reeds in 1988 was gevestigd.
Elisabeth en Lena Alnersson schreven samen het herinneringsboek voor 300 jaar Rusksele in december 1994. Ik kwam tijdens een boekpresentatie in Rusksele in het bezit van dit mooie boekje en besloot de plaats ook hier wat extra aandacht te schenken.
Örträsk/Knaften
Toen de al oude Philip Johan Hilduinen naar Örträsk kwam had hij er al een hele reis op zitten. Van oorsprong komt de familie uit Finland. Ze trokken naar Zweden voor een nieuw bestaan, maar de route is niet eensluidig beschreven. Ik geef de voorkeur aan de route dat de familie eerst zuidelijker in Zweden een bestaan op probeerde te bouwen.
Er zijn diverse boeken geschreven die deze weg beschrijven. Niet veel later zullen de kinderen van Philip Johan zich vestigen rondom Örträsk en zelf hun eigen "nybygge" beginnen. Knaften is daar een voorbeeld van. Van deze oude nybygge is niet veel meer over. Eigenlijk alleen wat funderingsresten van het oudste huis. Verder zijn er wel de nodige nieuwere gebouwen bewaarde gebleven in Knaften. Zoals oude watermolens en enkele andere gebouwen.
Rismyrliden, nybygget
Bij een bezoek aan dit openluchtmuseum moet u even goed rekening houden dat er meerdere plaatsen zijn met de naam Rismyrliden in Västerbotten. Deze nieuwe kolonie, nybyggare, werd gevestigd vlakbij Finnforsen en de vijfsprong nabij Norsjö. De oude 5-sprong is vanwege het gevaar nu geen echte vijfsprong meer, maar hij wordt nog altijd zo genoemd door de mensen.
Vanaf de vijfsprong ligt Rismyrliden links van de weg. Er staat een wit bord met daarop Rismyrliden. De weg is alleen geopend als het museum open is. Het is vanaf de weg niet ver naar het museum indien u de wandeling rond het museum wilt gaan maken als het museum gesloten is.
Het kaartje geeft vrij nauwkeurig aan waar het museum gelegen is. Er is een boekje verkrijgbaar van de Stichting Rismyrliden, dat de wandeling rond het nybygget beschrijft. Natur- och kulturstig Rismyrliden - Boströmstorpet - Övre Stenbäcken, met ISBN 91-971783-1-4. Adres van de stichting:
Stiftelsen Rismyrliden
Skellefteå Museum
Box 146
S 931 22 Skellefteå
Telefoon +46 910 588 60
bronvermeldingen
Geraadpleegde literatuur
- Het boek Lyksälie werd door de gemeente Lycksele uitgegeven in 2007 ter ere van het 400 jarig bestaan van Lycksele. Het boek is te verkrijgen met isbn 91-973822-5-6. ISSN 0347-8114.
- Jubileumsboken Lycksele 50 år, 1946 - 1996, ISBN 91-630-4926-0
- Västerbotten genom tiderna, ISBN 978-91-978928-4-1 gebruikte druk van 2014, eerste druk 1994. Bezit ISBN 91-971050-3-1, 1994. ISSN 0347-8114
- Vindelfjällen, Djur och natur i Sveriges största naturreservat, 1983, Per Klaesson, Bengt Olof Olsson, ISBN 91-34-50296-3
- På Fjälltur, Vindelfjällen Turbeskrivningar, Rabén Prisma, ISBN 91-518-3346-8, 1998
- Fjällguiden Tärnaby Hemavan Tärnafjällen, ISBN 91-971464-9-8 uitgegeven 1995
- Rusksele 1694-1994, Elisabeth o Lena Alnerson
- Jakten i Västerbotten, Västerbottens läns jaktförening 1919-1969, Tandsbyntryckeri AB
- Västerbotten, Svenska turistföreningen årsskrift 1980, ISSN 0347-6081
- Västerbotten, 3 träslöjder, nr 3 1972, ISSN 0346-4938
- Västerbotten, Landskap och redskap, nr 2 1975, ISSN 0346-4938
- Västerbotten, nr 2 1972, ISSN 0346-4938
- Västerbotten, nr 1 1973, ISSN 0346-4938
- Västerbotten, nr 2, 3, 4 1974, ISSN 0346-4938
- Västerbotten, nr 1, 2, 4 1975, ISSN 0346-4938
- Västerbotten, nr 1, 2, 3, 4 1978, ISSN 0346-4938
- Västerbotten, nr 1, 2, 3, 4 1980, ISSN 0346-4938
- Västerbotten, nr 1, 2, 3, 4 1981, ISSN 0346-4938
- Västerbotten, nr 1, 2, 3, 4 1983, ISSN 0346-4938
- Västerbotten, Hembygdsgårder i Västerbotten, nr 1 1984, ISSN 0346-4938
- Västerbotten, nr 1, 2, 3, 4 1985, ISSN 0346-4938
- Västerbotten, nr 1, 2, 3, 4 1986, ISSN 0346-4938
- Västerbotten, Husesyn på Nyborg och Dalkarlså, nr 1 1989, ISSN 0346-4938
- Västerbotten, Geologiska sevärdheter, nr 3/4 1989, ISSN 0346-4938
- Västerbotten, Lantbruk, nr 3 , Sälfolk nr 4, 1990, ISSN 0346-4938
- Västerbotten, nr 1, 2, 3, 4 1992, ISSN 0346-4938
- Västerbotten, nr 1/2, 3 1993, ISSN 0346-4938
- Västerbotten, nr 2, 3, 4 1995, ISSN 0346-4938
- Västerbotten, Skola och hembygd, Nr 1, 2, 4 1996, ISSN 0346-4938
- Västerbotten, Odlingslandskapet, nr 1 1997, ISSN 0346-4938
- Västerbotten, nr 4 Arkeologi i Västerbotten, 2001, ISSN 0346-4938
- Västerbotten nr 1, 2 3 4 2008, ISSN 0346-4938
- Västerbotten nr 1, 2, 3, 4 2009,ISSN 0346-4938
- Glimtar rån Västerbotten, Allan Sandström, ISBN 91-36-01271-8
- Utblickar från Brattvall, Assar Fager, ISBN 91-630-1049-6
- Dikter från Kussjön, Owe Eliasson, ISBN 91-974151-0-3
- Studiecirkel från Ekorrträsk Byastugaförening, 1983-1993
- Fjällguiden Tärnaby Hemavan, Tärnafjällen, ISBN 91-971464-9-8
- Ein Stück Västerbotten, Anders Karlsson, ISBN 91-973822-1-3
- Jakten i Västerbotten 1919-1969, Tandsbyn tryckeri AB 1969
- Att bo vid Vindelälven, Annagreta o Eric Dyring, Kungl. Boktryckerit P.A. Norstedt o Söner, Stockholm 1970
Gebruikte websites en/of informatieve websites
- http://www.op.se/allmant/jamtland/gruvan-i-stekenjokk-troligen-en-fraga-for-regeringen
- www.vilseledaren.se
- www.gammplatsen.se
- www.skogsmuseet.se
- www.visitlycksele.se
- Lycksele Sameförening
- Vindelfjällen
- Hembygdsförenigar Västerbotten
- Bild och skulpturkonstnär Lotta Holgren
- Hästveckan på Lycksele travbana Paarden races, shows, loppis (vlooienmarkt) en nog veel meer. Ieder jaar terug komend evenement
- Motorveckan in Lycksele. Oldtimers, shows, parades en nog veel meer. Ieder jaar terug komend evenement.
- Örträsk nybyggare Phillip Johan Hilduinen.
- Västerbottens museum