Het moest er wel van komen. Nu we in de zomer van 2007 weer een bezoek brengen aan zwitserland, komt er dus ook een pagina over het kanton waar het door ons gekozen vakantiehuisje staat. Ook voor 2009 hopen we weer af te reizen naar het zelfde huisje in Giornico.

Langs de eeuwenoude Gotthardspoorlijn ligt een klein dorpje dat nog uitkijkt op het Gotthardmassief en aan de andere kant naar het mediterrane deel van zwitserland. Op de grens van hooggebergte en prachtige warme dalen met schitterende meren.

Op een camping in de buurt Locarno, in Gordola, vierde ik in 1970 mijn eerste verjaardag.

In 2007 zal ik even verderop in het Leventinadal mijn 38ste verjaardag vieren. Omdat het vaak erg warm kan zijn, bleven we meestal in de hoger gelegen delen van Zwitserland, in Wallis en Graubünden. Dit jaar kiezen we bewust voor de warmte en hopen dan te kunnen genieten van het mooie Tessin. Hieronder volgt eerst een hele korte beschrijving van het kanton. Verder naar beneden kunt u nog veel meer lezen over dit bijzondere zwitserse kanton.

 

Tessin inleiding

Het kanton Tessin heeft lang tot Italië behoord. Er wordt dan ook haast uitsluitend italiaans gesproken. Het is het enige kanton in Zwitserland dat uitsluitend aan de alpenzuidzijde gelegen is. Om in Tessin te komen moet men altijd over of door de bergen. Vanuit Wallis is dat over de Nufenenpas door het Valle Bedretto. De kantonale grens ligt op de pashoogte.

Vanaf de Nufenenpashoogte heeft men een prachtig uitzicht over de Alpen. Na een laatste blik op de majestueze toppen rijdt u het Valle Bedretto in. De eerste hoogtemeters die men verliest gaan over ruig terrein om daarna in het lieflijke dal verder af te dalen naar Airolo.

Vanuit Uri komt men Tessin binnen door de Gotthardtunnels, per spoor of met de auto, of over de oude Gotthardpass. Natuurlijk gaat de reis door de tunnel veel sneller maar het loont zich echt de moeite om de pasweg te rijden. En als u er de tijd voor heeft dan raadt ik u zelfs de oude pasweg aan.

Vanuit Andermatt beklimt u de Gotthardpas over een goede kantonale weg die u vrij snel en eenvoudig naar de pashoogte voert. Ook hier geldt dat hoe hoger u op de pasweg komt, hoe ruiger het landschap wordt. Komende uit deze richting kan u vlak voor de pashoogte de witte borden Gotthardpass volgen. Zo komt u op de oude weg waarvan de fundamenten nog door de romeinen zijn gelegd.

Op de pashoogte staat een monument dat u eraan herinnert dat hier vroeger postkoetsen reden. Ook heden ten dage kan men een ritje maken met de postkoets om ze even helemaal terug te gaan in de tijd. De afdaling over de oude weg geeft u een prachtig zicht op de moderne werken die zijn aangelegd om het transitverkeer te bevorderen.

Beneden aangekomen ziet u Airolo voor u liggen met naar het zuiden gericht het prachtige Leventina. Een prachtig dal met vele bijzonderheden die door veel mensen niet gezien of vergeten worden op weg naar Italië of een vakantie aan een van de grote meren. Het Leventina zal ik aan de hand van mijn vakantie verder bespreken.

De volgende optie om Tessin binnen te komen is over de Lukmanierpass. Deze pas begint in Disentis. Hier kunt u over de mooie Lukmanierpasweg ook het lieflijke Tessin binnenkomen. Aan de noordzijde is de pas een stuk korter als aan de zuidzijde. De ruim 40 km lange afdaling van de pashoogte naar Biasca is een heel bijzondere. Net als het Leventina zal ook deze pasweg worden besproken aan de hand van mijn vakantie.

Tot slot kunt u ook nog helemaal vanuit het oosten Tessin binnenkomen over de San Bernadino of door de autotunnel. In Splügen gaat u naar Hinterrhein alwaar het echte klimmen gaat beginnen. De vrij korte maar steile klim brengt u naar de pashoogte. De afdaling is lang en voert u door het prachtige Valle Mesolcina. Deze pasweg zal over enige tijd ook op mijn site beschreven worden.

 

Vakantie 2007

In het voorjaar besloten we dat we het in ieder geval warm wilden hebben tijdens onze vakantie. Al snel viel ons oog op het Leventina in Tessin. We zochten een vrijstaande woning die niet in een van de grote vakantiegebieden lag. Keuze te over, als je maar weet hoe je moet gaan zoeken.

Uiteindelijk zijn we Giornico beland. Een dorp dat al eeuwenlang een traditie heeft als pelgrimsoord vanwege de oude kerken die er staan. Ons huisje bevond zich echter niet in het laaggelegen dorp, maar op een alp op zo'n 800 m hoogte.

 

Vakantie 2009

Na een heerlijke kerstvakantie in de winter van 2008/2009 in het lieflijke sneeuwrijke Wallis besloten we voor de zomer weer naar Tessin te gaan. Ons stekje in Giornico is ons zo goed bevallen dat we er heel erg graag terug willen komen. En dat was dan ook zo geregeld. Dit jaar hopen we dat we ook wat meer van het kanton kunnen verkennen, hetgeen de vorige keer niet was gelukt vanwege een zeer onfortuinlijk ongeluk.

 

Meer informatie is ook te verkrijgen bij:

Ticino Turismo
Via Lugano 12
6501 Bellinzona, Schweiz

Tel.             +41 (0)91 825 70 56       
Fax +41 (0)91 825 36 14
E-Mail ett@www.tourism-ticino.ch
WWW: http://www.tiscover.ch/ticino

Leventina Turismo

6780 Airolo, Schweiz

Tel.             +43 (512) 5351 555       
WWW: http://www.tiscover.ch/region_leventina

 

Voor veel mensen is het Leventina niet meer dan een dal dat men uitrijdt naar de warme vakantiebestemmingen aan de meren. Toch heeft dit dal veel meer te bieden. Het is zonde om het slechts te doorkruizen in de haast om vanuit Biasca het warme zuiden van het kanton te bereiken. Het dal van de jonge Ticinorivier heeft vele bezienswaardigheden te bieden aan hen die het willen verkennen.

Het is een prachtig wandelparadijs en ook fietsers en mountainbikers komen er goed aan hun trekken. De oude Tessiner dorpscultuur en het natuurlijke paradijs bieden tal van prachtige mogelijkheden om het gebied te verkennen.

 

Vlak bij Faido treft men de Piottinoschlucht aan. De Gola del Piottino is een zeer indrukwekkend natuurschoon monument. Er zijn diverse mogelijkheden het ravijn te bezoeken onder leiding van gidsen. 

 

Uitgebreide informatie over Tessin

Tessin is een van de 26 kantons (zeg maar provincies) van Zwitserland. Zwitserland wordt ook wel Confoederatio Helvetica genoemd. Tessin is het meest zuidelijk gelegen kanton en wordt officieel cantone Ticino genoemd en voluit heet het Repubblica e Cantone Ticino. Het kanton beslaat ongeveer 7% van het gehele grondoppervlak van Zwitserland. Het is 2812 km2 groot en vormt een verbinding tussen de Alpen en de Po-vlakte. Het land voor zo'n 75% aan Italië, de rest grenst aan de noordelijke kantons Wallis, Uri en Graubünden.

Het gebied dat ten zuiden ligt van de Alpen wordt ook wel Insubrica genoemd. Het land van de Insubri. De Insubri is een keltisch volk dat vroeger leefde in het Zwitsers-Italiaanse merengebied. Het huidige Tessin, Piemonte en Lombardia. Het kanton dankt haar naam echter aan de rivier de Ticino. Deze rivier was de belangrijkste rivier in het oude Insubrica.

Eeuwenlang lag het centrum van de macht in Milaan. Pas na een herindeling van de landsgrenzen verschoof het bestuur aan het begin van de 16e eeuw naar de Zwitserse hoofdstad Bern. Dit had geen gevolgen voor de Italiaanse cultuur en taal in het gebied. Deze bleef tot op de dag van vandaag behouden.

Officiëel heet het bestuur van Tessin Cacelleria dello Stato en het is gevestigd in Bellinzona. Het kanton is onderverdeeld in 8 districten, te weten Bellinzona, Blenio, Leventina, Locarno, Lugano, Mendrisio, Riviera en Vallemaggia. Daarnaast is er een onderverdeling in gemeenten, daarvan zijn er maar liefst 245! Er zijn dus heel wat hele kleine gemeente in Tessin. De drie grootste gemeenten zijn Lugano met 28.700 inwoners, Bellinzona met 16.900 inwoners en Locarno met 14.500 inwoners.

De meest inwoners van het kanton wonen en werken in een relatief heel klein en smal gebied dat is gelegen rond de eeuwenoude handelsroutes, de spoorlijn en de moderne autosnelweg tussen het Gotthardmassief en Chiasso. Veel mensen zien dit gebied als representatief voor Tessin, terwijl dat in feite een grote fout is. Het tegendeel is namelijk niets dan minder waar. Tessin kent een prachtig achterland met veel bos en natuur. Zo'n 80% bestaat uit natuur. De landbouw neemt zo'n 14% in en de overige steden en dorpen zo'n 5%.

Vanaf de Gotthardpass naar Chiasso is hemelsbreed maar zo'n 90 km. Toch kent het land van noord naar zuid heel wat verschillen in klimaat, bodemgesteldheid, vegetatie en cultuur. Een scheidingslijn ligt ter hoogte van de Monte Ceneri. Het gebied noordelijk wordt ook wel Sopraceneri genoemd. Dit gebied wordt gekenmerkt door een landschap dat een sterk alpien tot montaan karakter heeft. De hoge bergen met hun diepe dalen zorgen hier voor een zeer wisselvallig weer. Vrijwel overal komt kalkarm en hard granietgesteente (het zogeheten gneis) aan de oppervlakte.Steile rotsen zorgen voor een zeer afwisselend landschap. De hoogste bergen zijn ook hier nog bedekt met de eeuwige sneeuw. Het gaat hier om de Adula of wel Rheinwaldhorn die 3402 m hoog is en de Basodino welke 3272 m hoog is. Slechts enkele tientallen kilometers verder naar het zuiden groeien de palmen langs het Lago Maggiore (193 m). De omgeving van dit meer sluit aan bij het Sottosceneri, het montane tot heuvelachtige zuiden van Tessin. Hier is een beduidend minder ruig landschap en het klimaat is er beduidend warmer. Ook dit zuidelijke deel van het kanton is rijk aan veel variatie. Hoge bergen worden hier omringd door de submediterrane dalen. Het gaat hierbij dan om de 1962 m hoge Monte Tamaro en de 1701 m hoge Monte Generosso. De scherpe kantjes zijn echter van deze toppen af. De bodem bestaat ten zuiden van Lugano vooral uit kalksteen.

Voor het ontstaan van de alpen verwijs ik graag naar mijn pagina Zwitserland. Van noord naar zuid wordt de grond in Tessin steeds ouder en ouder. Het landschap van Tessin valt onder te verdelen in twee geologische zones, waarbij het Gotthardmassief en Noord Tessin in de Penninische zone liggen.

In de Penninische zone zijn tijdens het kantelen van de dekbladen vrijwel alle oude stollings- en sedimentgesteenten (zoals graniet en kalk of zandsteen) diep in de aardkorst weggezonken. Ze veranderden in een metamorfe massa onder invloed van de hoge druk en temperatuur. Later werd dit nieuwe mengsel via een diepe spleet in de aardkorst weer omhoog gestuwd. Het kwam als Tessiner Gneis aan de oppervlakt. Deze uitstulping vond plaats in de wortelzone van het hooggebergte. Langs de zogeheten Insubrische lijn. Het is een geoloische grens die dwars door Tessin loopt. Een denkbeeldige lijn tussen Locarno en Bellinzona. Wat weer te vergelijken is met de geografische grens tussen het Soprasceneri en het Sottosceneri. Het nieuwe gesteente werd steil omhooggedrukt en in noordelijke richting omgebogen. Het hooggebergte van Tessin is dus heel lang geleden in Midden-Tessin tevoorschijn gekomen. Tussen de bergen zijn slechts heel sporadisch nog resten te vinden van oude sedimenten zoals het kalksteen van Peccia. De meeste bergen bestaan geheel en al uit gneis. Het gesteente is hard maar gemakkelijk te splijten met veel mineralen als glimmers, veldspaat en kwarts. Het wordt meestal aangeduid als graniet, maar dat is feitelijk onjuist.

Wandelen in Tessin

Tessin is ook een prachtig kanton om te wandelen. De VVV's hebben een verzameling gemaakt van wandelingen die de moeite waard zijn. Ik zal deze hier ook opnemen. En van tijd tot tijd aanvullen. 

Airolo - Bedretto - Ronco

Een wandeling van ca 3 uur en 3 kwartier. De Strada degli Alpi

Het begin van de wandeling is bij het dalstation van de Funivie del San Gotthardo in Airolo. Vandaar vertrekt u met de gondelbaan naar het tussenstation Pesciüm. Hier begint de Strada degli Alpi, een aangename wandelweg die zich op een gelijkmatige hoogte van zo'n 1700 tot 1800 m bevindt. De route staat bekend om zijn prachtige ruige, veelkleurige natuur en haar onbeschrijflijke stilte. Zoals de naam van de route al doet vermoeden gaat hij langs verschillende alpen waar in de zomer het vee gehouden wordt en waar een voor de liefhebbers voortreffelijke alpenkaas gemaakt wordt.

Bij het tussenstation van de gondelbaan treft u het restaurant Pesciüm aan. Vanaf het restaurant voort de route u over de gelijknamige alp, het Val Pozzuolo, Val Ruinò, de weiden van het Cascina della Croce om dan op te steigen over de Piano della Croce om uiteindelijk uit te komen op de Alpe di Cristallina. Tijdens dit deel van de route heeft u overwegend een prachtig uitzicht op de bergen van het Gotthard-Massief, de Pizzo Rotondo en de Pizzo Lucendro. Tevens kijkt u op een hoefijzervormig gebouw, de nieuwe Bedrina-Kaserne.

<>Na de Alpe di Cristallina voert de route verder naar Alpe di Folcra, het hoogste punt van deze wandeling. Nu volgt de afdaling in het Tal des Rì di Valleggia. Nadat u de bergbeek bent overgestoken gaat de weg verder naar Bosco Signoi. Vervolgens komt u bij het Ponte della Gana, steekt u de Ticino-rivier en de kantonale straat over om op de linker dalzijde van het Valle Bedretto uit te komen. Over de oude weg gaat het dan verder naar Ronco.

In Ronco kunt u per postbus terug naar Airolo reizen. Of u daalt verder te voet af over de Sentiero Basso des Valle Bedretto. Wilt u uw wandeling nog verder verlengen, dan is het ook mogelijk om tot All'Acqua verder te lopen. Tot slot kunt u ook rechtstreeks vanuit Ronco afdalen naar het dal.

Kaartmateriaal:
Landkaarten: 1:25.000 Valle Bedretto 1251 / 1:50.000 Nufenenpass 265 T

Belangrijke adresssen:

• Leventina Turismo, Airolo (+ 41 91 869 15 33) of Faido (+41 91 866 1616)
• Funivie del San Gotthardo, Airolo (+41 91 873 30 40)
• Restaurant Pesciüm, Airolo (+41 91 880 51 10)

Hotels en Pensions in het Valle Bedretto:

• Restaurant All'Acqua, All'Acqua (+41 91 869 11 85)
• Osteria Pizzo Rotondo, Bedretto (+41 91 869 21 61)
• Osteria Novena, Ossasco (+41 91 869 22 12)
• Restaurant delle Alpi, Ronco-Bedretto (+41 91 869 11 19)
• Restaurant Stella Alpina, Ronco-Bedretto (+41 91 869 17 14)
• Osteria Lucendro, Villa Bedretto (+41 91 869 10 35)
• Hütte Cristallina (+41 91 869 23 30)